ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਵਿੱਚ ਕਾਂ (ਲੇਖ )

ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਿਭਆਚਾਰ  ਵਿੱਚ  ਮੁਹਾਵਰਿਆਂ  ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ,  ਕਵਿਤਾਵਾਂ ,ਬਾਲ ਕਵਿਤਾਵਾਂ, ਬਾਲ ਕਹਾਣੀਆਂ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪੰਛੀਆਂ ਦੇ ਨਾਂ ਵੀ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ  ਵਿਚੋਂ ਦਾਦੀ ਮਾਂ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ  ਇੱਕ ਕਹਾਣੀ   ਇੱਕ ਸੀ ਚਿੜੀ ਤੇ ਇੱਕ ਸੀ ,ਕਾਂ  ਤੇ ਚਿੜੀ ਦੋਵਾਂ ਨੇ ਰਲ ਕੇ ਖਿਚੜੀ ਬਨਾਉਣੀ ਤੇ ਕਾਂ ਦਾ ਖੂਹ ਤੇ ਨਹਾਉਣ ਚਲੇ ਜਾਣਾ ਤੇ ਪਿੱਛੋਂ ਚਿੜੀ ਨੇ ਇੱਕਲੀ ਨੇ ਖਿਚੜੀ ਬਨਾ ਕੇ ਖਾ ਕੇ ਚੱਕੀ ਹੇਠ ਲੁਕ ਜਾਣਾ ਫਿਰ ਕਾਂ ਨੇ  ਚਿੜੀ ਨੂੰ ਲੱਭ ਕੇ ਉੱਸ ਦੇ ਬੂੰਡੇ ਤੇ  ਚਿਮਟਾ ਤੱਤਾ ਕਰਕੇ ਲਾਉਣਾ ਚਿੜੀ ਦਾ ਤੜਫ ਕੇ ਕਹਿਣਾ " ਚੂੰ ਚੂੰ ਮੇਰਾ ਬੂੰਡਾ ਸੜ ਗਿਆ " ਤੇ ਕਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ " ਕਿਉਂ ਪਰਾਈ ਖਿੱਚੜੀ ਖਾਧੀ ,ਦਾਦੀ ਮਾਂ ਦੀ ਇਹ ਕਹਾਣੀ ਸਾਨੂੰ ਛੋਟਿਆਂ ਹੁੰਦਿਆਂ ਤੋਂ ਹੀ ਆਪਣਾ 2 ਹਿੱਸਾ ਖਾਣ ਦਾ ਸੰਦੁਸ਼ ਦਿੰਦੀ ਸੀ । ਪਰ  ਇੱਸ ਦੇ ਇਲਾਵਾ ਕਾਂ ਸਾਰੇ ਪੰਛੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਚੁਸਤ ਚਾਲਾਕ ,ਹੁਸ਼ਿਆਰ ਤੇ ਸਿਆਣਾ ਪੰਛੀ ਗਿਣਿਆ ਗਿਆ ਹੈ । ਜਿੱਸ ਬਾਰੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਵਿੱਚ ਅਨੇਕਾਂ  ਗੀਤ ਕਹਾਣੀਆਂ ਪੜ੍ਹਨ ਸੁਨਣ ਨੂੰ ਆਮ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ । ਇੱਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਵੀ  ਇੱਸ ਪੰਛੀ ਦਾ ਨਾਂ ਬਹੁਤੀ ਥਾਈਂ ਜੀਵ ਨੂੰ ਅਨੇਕਾਂ ਮਿਸਾਲਾਂ ਦੇ ਕੇ ਸਮਝਾਉਨ ਲਈ ਮਿਲਦਾ ਹੈ । ਕਾਂ ਦੀ ਜਿੱਥੇ ਕੜਾਂ 2 ਦੀ ਕੰਨ ਖਾਣੀ ਆਵਾਜ਼ ਤੋਂ ਲੋਕ ਦੁਖੀ ਵੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਓਥੇ ਕਾਂ ਦਾ ਬਨੇਰੇ ਤੇ ਬੋਲਣਾ ਕਿਸੇ ਮਹਿਮਾਣ ਦੀ ਆਮਦ ਦਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਵੀ ਸਮਝਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਪ੍ਰਦੇਸ ਗਏ ਮਾਹੀ ਦੀ ਉਡੀਕ ਵਿੱਚ ਔਂਸੀਆਂ ਪਾAਂਦੀ ਮੁਟਿਆਰ ਬਨੇਰੇ ਬੈਠੇ ਕਾਂ ਨੂੰ ਹੀੰ ਮਾਹੀ ਦੇ ਘਰ ਪਰਤਣ ਲਈ ਹਾੜੇ ਕੱਢਦੀ ਹੈ ,ਤੇ ਕਾਂ ਨੂੰ ਕੁੱਟ 2 ਘਿਓ ਦੀਆਂ ਚੂਰੀਆਂ ਪਾਉਣ ਦੇ ਵਾਅਦੇ ਵੀ ਕਰਦੀ ਹੈ ।ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇੱਕ ਬੜੇ ਹੀ ਭਾਵ ਪੂਰਤ ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ ਗੀਤ ਰਾਂਹੀਂ  ਸਹੁਰੇ ਘਰ ਬੈਠੀ ਕੋਈ ਧੀ ਬਨੇਰੇ ਤੇ ਬੈਠੇ ਕਾਂ ਨੂੰ   ਮਾਪਿਆਂ  ਵਿਹੜੇ ਜਾਕੇ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਦੁੱਖੜੇ ਦਸੱਣ ਤੇ ਛੁਤੀਂ ਬਹੁੜਨ ਲਈ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ,
          ਉੱਡਦਾ ਉੱਡਦਾ ਜਾਈਂ ਵੇ ਕਾਲਿਆਂ ਕਾਂਵਾਂ , ਬੈਠੀ  ਵੇ ਜਾ ਕੇ ਮੇਰੇ ਮਾਪਿਆਂ ਦੇ ਿਵਹੜੇ,
           ਆਖੀਂ ਵੇ ਜਾ ਕੇ ਮੇਰੀ ਮਾਂ ਨੂੰ  ਵੇ ਅੜਿਆ,,,,,,,ਗੀਤ ਦੇ ਬੋਲ ਲੰਮੇ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਲੇਖ ਲੰਮਾ ਹੋ ਜਾਏਗਾ ।
                   ਕਾਵਾਂ ਦੇ ਆਪਸੀ ਇਕੱਠ ਬਾਰੇ ਤੇ   ਏਕੇ ਬਾਰੇ ਇਹ ਮੁਹਾਵਰਾ ਵੀ  ਹੈ " ਕਾਂ ਕਾਂਵਾਂ ਦੇ ਭਰਾ ਭਰਾ ਭਰਾਂਵਾਂ ਦੇ "  ਬੇਸ਼ਕ ਅਜੋਕੇ ਖੁਦਗਰਜ਼ੀ ਤੇ ਆਪੋ ਧਾਪੀ ਦੇ ਯੁੱਗ ਵਿੱਚ ਭਰਾ ਭਰਾ ਦਾ ਹੱਕ ਖਾਣ ਤੋਂ ਗੁਰੇਜ਼ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਖਾਸ ਕਰ ਕੇ ,ਰੋਟੀ ਰੋਜੀ ਕਾਰਣ ਅਪਨੀਆਂ ਜਇਦਾਦਾਂ ਛੱਡ ਕੇ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਸਦੇ ਭਰਾਂਵਾਂ ਦੀਆਂ ਜਾਇਦਾਦਾਂ ਨੂੰ ਹੜਪਣ ਲਈ ਕਿਸਤਰ੍ਹਾਂ ਭਰਾ ਕਰਦੇ ਹਨ । ਇਹ ਗੱਲ ਕਿਸੇ ਤੋਂ ਗੁੱਝੀ ਛਿਪੀ ਨਹੀਂ ਪਰ ਕਾਂ ਅਜੇ ਵੀ ਕਾਂ  ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਆਪਣਾ ਭਾਈ ਚਾਰਾ ਬਨਾਈ ਬੈਠੇ ਹਨ ,ਜੇ ਕਿਤੇ ਕੋਈ ਕਾਂ ਅਚਾਣਕ ਮਰ ਜਾਏ ਤਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕਾਂਵਾਂ ਰੌਲੀ ਵੇਖਣ ਵਾਲੀ ਹੁੰਦੀ ਹੁ । ਉਨ੍ਹੁਾਂ ਦੇ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਦੁੱਖ ਸੁੱਖ ਵਿਚ ਇੱਕਠੇ ਹੋਣ ਇਹ ਦਾ ਵੱਡਾ ਸਬੂਤ ਹੈ । ਜੇ ਕਿਤੇ ਕਾਂਵਾਂ ਨੂੰ ਕਿਤੇ ਕੁੱਝ ਖਾਣ ਨੂੰ ਮਿਲ ਜਾਏ ਤਾਂ ਮਜਾਲ ਕੀ ਇਹ ਹੋਰ ਕਿਸੇ ਪੰਛੀ ਨੂੰ ਵਿੱਚ ਬੈਠਣ ਦੇਣ ।  ਕਾਂ ਮਨੁੱਖ ਵਾਂਗ ਬਹੁਤੀਆਂ  ਜਾਤਾਂ ਪਾਤਾਂ ਦੇ ਝਮੇਲੇ ਵਿੱਚ ਵੀ ਨਹੀਂ ਪੈਂਦੇ , ਸਿਰਫ  ਦੇਸੀ  ਕਾਂ , ਘੋਗੜ ਕਾਂ ਜਾਂ ਪਹਾੜੀ ਕਾਂ ਹੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਪਹਾੜੀ ਕਾਂ ਜਾਂ ਘੋਗੜ ਤਾਂ  ਆਮ ਕਾਂਵਾਂ ਵਾਂਗੋਂ  ਬਹੁਤਾ ਰੌਲਾ ਨਹੀਂ ਪਾਉਂਦੇ ਤੇ ਮਸਤ ਮਲੰਗ ਹੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਕਾਂਵਾਂ ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬੜਾ ਮਸ਼ਹੂਰ ਕਹਾਵਤ ਪਾਠਕਾਂ ਨਾਲ ਸਾਂਝਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹਾਂ ,
          ਕਾਂ ਕੰਬੋ ਕਰਾੜ ਕਬੀਲਾ ਪਾਲਣਾ ।
          ਜੱਟ ਮੈਹਾਂ ਸੰਸਾਰ ਕਬੀਲਾ ਗਾਲਣਾ ।
     ਸਮੇਂ ਦੇ ਪ੍ਰਵਿਰਤਣ ਨਾਲ ਇੱਸ ਮੁਹਾਵਰੇ ਵਿੱਚ ਸੱਚਾਈ ਬੇਸ਼ੱਕ ਘਟੀ ਹੈ ਪਰ ਕਾਂ ਬਾਰੇ ਸੱਚਾਈ ਅਜੇ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀ ਹੈ । ਹਾਂ ਅਜੋਕੀ ਸਿਆਸਤ ਵਿੱਚ ਕੁੰਬਾ ਪ੍ਰਸਤੀ ਵਿੱਚ ਅੱਜ ਕਲ ਇਹ ਨੇਤਾ ਲੋਕ ਤਾਂ ਕਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਮਾਤ ਪਾ ਰਹੇ ਆਮ ਹੀ ਵੇਖੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ।  
             ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਾਂ ਦੀ ਇੱਕੋ ਹੀ ਅੱਖ ਹੀ ਵੇਖਣ ਯੋਗ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਦੁਜੀ ਅੱਖ ਤਾਂ ਖੌਰੇ ਕੁਦਰਤ ਨੇ ਕਾਂ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ਦੀ ਸੁੰਦਰਤਾ ਕਾeਮਿ ਰੱਖਣ ਲਈ ਹੀ ਬਨਾਈ ਹੋਵੇ ਗੀ ਪਰ ਇੱਕ ਅੱਖ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹੋਏ ਵੀ ਕਾਂ ਦੋ ਅੱਖਾਂ ਵਾਲਿਆਂ ਤੋਂ ਵੀ ਤਿੱਖੀ ਨਜ਼ਰ ਰੱਖਦਾ ਹੈ । ਇੱਸ ਦੀ ਚੁਸਤੀ ਚਾਲਾਕੀ ਤੇ ਫੁਰਤੀ ਵੇਖ ਕੇ ਹੀ  ਕਿਸੇ ਤੇਜ਼ ਤਰਾਟ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਤੁਲਣਾ ਕਾਂ ਨਾਲ  ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਕਈ ਵਾਰ ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਰੋਟੀਆਂ ਪਕਾਉਂਦੀ ਸੁਆਣੀ ਜਾਂ ਬਾਲ ਦੇ ਹੱਥੋਂ ਰੋਟੀ ਖੋਹ ਕੇ ਬਨੇਰੇ ਤੇ ਬੈਠ ਕੇ ਕਾਂ ਮਜ਼ੇ ਨਾਲ ਖਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਮਜਾਲ ਕੀ ਉੱਸ ਦਾ ਕੋਈ ਵਾਲ ਵੀ ਵਿੰਗਾ ਕਰ ਸਕੇ । ਕਾਂ ਬੇਸ਼ੱਕ ਗੁਲੇਲੇ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਡਰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਗੁਲੇਲੇ ਤੋਂ ਬਚਣ ਦੀ ਸਿਆਣਫ ਵੀ ਕਮਾਲ ਦੀ ਰੱਖਦਾ ਹੈ । ਕਾਂਵਾਂ ਦੀ ਚਾਲਾਕੀ ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਕਹਾਣੀ ਚੇਤੇ ਆ ਗਈ , ਜੋ ਪਾਠਕਾਂ ਨਾਲ ਸਾਂਝੀ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹਾਂ ਉਹ ਇੱਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੈ ਕਿ ਕਾਂਵਾਂ ਦਾ  ਵੱਡਾ ਵਡੇਰਾ ਜਦ ਮਰਨ ਲੱਗਾ ਤਾਂ ਸਾਰੇ ਕਾਂਵਾਂ ਨੂੰ ਬੁਲਾ ਕੇ ਕਹਿਣ ਲੱਗਾ ਕਿ ਆਓ ਜਾਂਦੀ ਵਾਰੀ ਮੇਰੇ ਤੋਂ ਕੋਈ ਸਿਖਿਆਂ ਲੈ ਲਓ ਤੁਹਾਡੇ ਔਖੇ ਵੇਲੇ ਕੰਮ ਆਏ ਗੀ  । ਸਾਰੇ ਕਾਂ ਉੱਸ ਦੇ ਆਲੇ ਦੁਵਾਲੇ ਆਣ ਬੈਠੇਤੇ  ਕਹਿਣ ਲੱਗੇ ਦੱਸੋ ਬæਜ਼ੁਰਗੋ , ਤਾਂ ਮਰਨ ਵਾਲਾ ਕਾਂ ਬੋਲਿਆ ਜਦ ਕੋਈ ਜਮੀਨ ਤੇ ਨੀਵਾਂ ਹੋ ਕੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਮਾਰਨ ਲਈ ਢੇਮ ਚੁੱਕੇ ਤਾਂ ਨੀਂਵਾਂ ਹੋਣ ਤੋਂ  ਤਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਤੁਸੀਂ ਉੱਡ ਜਾਇਆ ਕਰਿਓ , ਇਹ ਸੁਣ ਕੇ ਇਕ ਕਾਂ ਵਿਚੋਂ   ਬੋਲਿਆ ਕਿ ਬਜੁਰਗੋ ਗੱਲ ਤਾਂ ਤੁਹਾਡੀ ਠੀਕ ਹੈ ਪਰ ਜੋ ਕੋਈ  ਜਮੀਨ ਤੋਂ ਢੇਮ ਚੁਕਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਕੱਛ ਚੋਂ ਹੀ ਕੱਢ ਕੇ  ਮਾਰ ਦਏ ਤਾਂ ਫਿਰ ਕੀ ਕਰਾਂਗੇ , ਮਰਨ ਵਾਲਾ ਕਾਂ ਬੋਲਿਆ ਬੱਸ 2 ਹੁਣ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕਿਸੇ ਸਿੱਖਿਆ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਤੁਸੀਂ ਹੁਣ ਪੂਰੇ ਸਿਆਣੇ ਹੋ ਗਏ ਹੋ ।ਕਾਂ ਬੇਸ਼ੱਕ ਪਿੰਡਾਂ ਥਾਂਵਾਂ ਤੇ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਚਰਣ ਵਾਲਾ ਪੰਛੀ ਹੈ ਪਰ ਘਰ ਬਨਾਉਣ ਵਿੱਚ ਵੀ ਬੜਾਂ ਚੁਸਤ ਪੰਛੀ ਹੈ ਇਹ ਆਪਣਾ ਆਲ੍ਹਣਾ ਪਿੰਡਾਂ ਤੋਂ ਕਿਸੇ ਉੱਚੇ ਰੁੱਖ ਤੇ ਆਂਡੇ ਦੇਣ ਲਈ ਬੜੀਆਂ ਨਿੱਗਰ ਸੁਕੀਆਂ ਟਹਿਣੀਆਂ ਨਾਲ ਬਨਾਉਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਆਮ ਤੌਰ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਆਉਣਾ ਜਾਣਾ ਵੀ ਘੱਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਜਰਾ ਵੀ ਕਿਸੇ ਸ਼ੱਕੀ ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਵੇਖ ਕੇ ਉੱਸ ਤੇ ਬੁਰਾ ਵਰ੍ਹਦਾ ਹੈ ਪਰ ਇਨੇ ਹੁਸ਼ਿਆਰ ਪੰਛੀ ਨੂੰ ਵੀ ਕੋਇਲ  ਦਾਅ ਲਾ ਜਾਂਦੀ ਹੈ  ਜਦੋਂ ਉਹ ਬੜੀ ਹੁਸ਼ਿਆਰੀ ਨਾਲ ਕਾਂ ਦੇ ਆਲ੍ਹਣੇ ਵਿੱਚ ਹੀ ਆਂਡੇ ਦੇ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜੋ ਕਾਂ ਅਪਨੇ ਹੀ ਬੱਚੇ ਸਮਝ ਕੇ ਪਾਲਦਾ ਹੈ ਜੋ ਵੱਡੇ ਹੋ ਕੇ ਉੱਡ ਜਾਂਦੇ ਹਨ  । ਦੋ ਪੰਛੀ ਕਬੂਤਰ ਤੇ ਘੁੱਗੀ ਬੜੇ ਹੀ ਭੋਲੇ ਪੰਛੀ ਗਿਣੇ ਗਏ ਹਨ  ਜੋ ਅਮਨ ਤੇ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹਨ  ਵਿਚਾਰੇ ਕਬੂਤਰ ਤਾਂ ਵੱਡੀਆਂ 2 ਇਮਾਰਤਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਲੁਕਵੀ ਥਾਂ ਜੋ ਕਾਂਵਾਂ ਦੀ ਮਾਰ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀਆਂ ਅਪਨੇ ਆਲ੍ਹਣੇ  ਬਨਾ ਕੇ ਅਪਨੇ ਬੱਚੇ ਪਾਲ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ਪਰ ਘੁੱਗੀ ਵਿਚਾਰੀ  ਸ਼ਾਇਦ ਆਲ੍ਹਣਾ ਬਨਾਉਣ ਵਿੱਚ ਸੱਭ ਪੰਛੀਆਂ ਤੋਂ ਫਾਡੀ ਹੈ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਇੱਸ ਨੂੰ ਆਲ੍ਹਣਾ ਕਿਸੇ ਲੁਕਵੇਂ ਥਾਂ ਬਨਾਉਣ ਦਾ ਫਿਕਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਚੰਗਾ ਆਲ੍ਹਣਾ ਬਨਾਉਣ ਦੀ ਜਾਚ ,ਇੱਸ ਲਈ ਥੋੜ੍ਹੇ ਜਿਹੇ ਕੱਖ ਕੰਡੇ ਇੱਕੱਠ ਕਰਕੇ ਜਿੱਥੇ ਕੋਈ ਮਾੜੀ ਮੋਟੀ ਲੁਕ ਲੱਭੀ ਆਂਡੇ ਦੇ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਤੇ ਪ੍ਰਵਾਰ ਬਨਾਉਣ ਵਿੱਚ ਪੂਰੀ ਢਿੱਲ ਤੇ ਸੁਸਤੀ ਵਿਖਾਉਣ ਵਿੱਚ ਪੂਰੀ ਢਿ ੱਲ ਵਰਤਦੀ ਹੈ ਜਿੱਸ ਦਾ ਪੂਰਾ  ਲਾਭ ਲੈਣ ਵਿੱਚ ਕਾਂ ਸੌਖਾ ਸਫਲ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਬਸ ਘੁੱਗੀ ਦੇ ਜ਼ਰਾ ਜਿੰਨੀ ਇੱਧਰ ਓਧਰ ਹੋਣ ਦੀ ਦੇਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਮੌਕਾ ਦੇਖਦੇ ਹੀ ਕਾਂ ਦਾ ਇੱਕੋ ਝਪਟਾ ਆਂਡੇ ਜਾਂ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਚਟਮ ਕਰ ਜਾਣਾਕਾਂ ਲਈ  ਬੜਾ ਸੌਖਾ ਕੰਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਘੁੱਘੀ ਕਈ ਵਾਰ ਬੇਸ਼ੱਕ ਕਾਂ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਤਾਂ ਕਰਦੀ ਪਰ ਜੋਰ ਵਾਲੇ ਦਾ ਸੱਤੀ ਵੀਹੀਂ ਸੌ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਨਾਲ ਕਾਂ  ਘੁੱਗੀ  ਦੇ ਵਧਣ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਿਵਾਰ ਲਈ ਪ੍ਰਕੋਪ ਬਣ ਕੇ ਰਹਿ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਕਈਆਂ ਕਵੀਆਂ ਨੇ ਘੁੱਗੀ ਕਾਂ ਦੇ ਕਿਸੇ ਬਨਾਏ ਹਨ ,ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ   ਮੁਨਸਿਫ ਵਕੀਲ ਚਸ਼ਮ ਦੀਦ ਗੁਵਾਹ ਵਗੈਰਾਂ ਸੱਭ ਕੁੱਝ ਪੰਛੀਆਂ ਨੂੰ ਬਨਾ ਕੇ ਹੀ ਰੌਚਕ ਕਿੱਸੇ ਬਨਾਏ ਹਨ । ਜੋ ਮੇਲਿਆਂ ਛਿੰਜਾਂ ਵਿੱਚ ਆਮ ਵਿਕਦੇ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੂਰੇ ਬੋਲ ਤਾਂ ਹੁਣ  ਯਾਦ ਨਹੀਂ ਪਰ ਕੁੱਝ ਲਾਈਨਾਂ ਜ਼ਰੂਰ ਯਾਦ ਹਨ ,
   ਤੋਤਾ ਥਾਣੇ ਦਾਰ ਬਣਿਆ ਜਿਹਦੇ ਨਾਲੋਂ ਨਾ ਬੁਲਾਰਾ  ਕੋਈ,
   ਰਪਟ ਲਿਖਾਈ ਘੁੱਘੀ ਨੇ ਨਾਲੇ ਜਾ ਕੇ ਤੇ ਧਾਂਵਾਂ ਮਾਰ ਰੋਈ ।
   ਘੁੱਗੀ ਦੀ ਗਵਾਹੀ ਦਿੰਦਿਆਂ  ਬਗਲੇ ਨੇ ਜਾ ਕੇ ਆਖਿਆ ,
    ਮੇਰੇ ਸਾਮ੍ਹਣੇ ਪੀ ਗਿਆ ਆਂਡੇ ਕਾਂ ਲਾਹ ਕੇ ਸ਼ਰਮ ਦੀ ਲੋਈ ।
    ਘੁੱਗੀ ਕਾਂ ਦਾ ਮੁਕੱਦਮਾ ਭਾਰਾ,ਵੇ ਥਾਣੇ ਦਾਰਾ ਸੋਚ ਕੇ ਕਰੀਂ ,
    ਬੋਲ ਪਈ ਗੁਟਾਰ ਲਾਗਿਉਂ ਘੁੱਗੀ ਜਿਹਾ ਵੀ ਸ਼ਰੀਫ ਨਾ ਕੋਈ ।
    ਕਾਂ ਸੀ ਚਾਲਾਕ ਰੱਜ ਕੇ ਜਾਂਦਾ ਜੁਰਮਾਂ ਨੂੰ ਮਨ ਚ ਲਕੋਈ ।
     ਸਹੁੰ ਖਾ ਕੇ ਕਹਿੰਦਾ  ਜੱਜ ਜੀ , ਨਾਲ ਘੁੱਗੀ ਦੇ ਵੈਰ ਨਾ ਕੋਈ ।
     ਆਇਆ ਸੀ ਤੂਫਾਨ ਢਹਿ ਗਿਆ ਘੁੱਘੀ ਦਾ ਬਨਾਇਆ ਆਲ੍ਹਣਾ ,
     ਝੂਠ ਬੋਲਾਂ ਜੇ ਜੁਬਾਨ ਸੜ ਜਾਏ ਰੱਬ ਘਰ ਵੀ ਮਿਲੇ ਨਾ ਢੋਈ ।
      ਨੇਤਾ ਦਾ ਸੁਨੇਹਾ ਆ ਗਿਆ ,       ਕਾਂ ਦਾ ਖਿਆਲ ਰੱਖਿਓ ,
      ਬੰਦਾ ਸਾਡੀ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ,ਐਵੇਂ ਕੁੱਟ ਕੁੱਟ ਲਾਹ ਦਿਓ ਨਾ ਛੋਈ । 
      ਹੋ ਗਈਆਂ ਗੁਆਹੀਆਂ ਝੂਠੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਫੁੱਲਾਂ ਵਿਚੋਂ ਉੱਡੀ ਖੁਸ਼ਬੋਈ ।
      ਚੋਰਾਂ ਨਾਲ ਮੋਰ ਰਲ ਗਏ ,ਪੇਸ਼ ਘੁੱਗੀ ਦੀ ਗਈ  ਨਾ ਕੋਈ ।                                                        
      ਥਾਣੇ ਦਾਰ ਢਿੱਲਾ ਪੈ ਗਿਆ, ਘੁੱਗੀ ਯਾਰੋ ਕੇਸ ਹਾਰ ਗਈ   , 
      ਵੱਢੀ ਲੈ ਕੇ  ਗੱਲ  ਮੁੱਕ ਗਈ  ਸਾਰੀ ਗੱਲ ਹੀ ਗੋਲ ਮੋਲ ਹੋਈ ।
                         ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰੀ ਪ੍ਰਵਿਰਤਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਇਹ ਘੁੱਗੀ ਕਾਂ ਦੇ ਕਿੱਸੇ ਅਜੇ ਵੀ ਮੁੱਕੇ ਨਹੀਂ , ਇਹ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾ ਚਾਰ ਦੇ ਆਸਰੇ  ਅਨੇਕਾਂ  ਬੇਦੋਸ਼ਿਆਂ ਨਾਲ ਹੁੰਦੀਆਂ  ਬੇਇਨਸਾਫੀਆਂ ਅਜੇ ਵੀ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ   ,ਕਾਂਵਾਂ ਦੇ ਚਰਚੇ ਅਜੇ ਵੀ ਥਾਂ ਥਾਂ ਹੁੰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ  ,  ਅੱਜ ਲੋੜ ਹੈ ਇੱਸ ਨਾ ਇਨਸਾਫੀ ਦੇ ਜਾਬਰ ਤੇ ਜ਼ਾਲਮ ਕਾਂਵਾਂ ੁ ਵਰਗੇ ਹਾਕਮਾਂ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ  ਡੱਟਣ ਤੇ ਹੌਸਲਾ ਕਰਨ ਦੀ  ।