ਧਰੇਕ (ਲੇਖ )

ਰਵੇਲ ਸਿੰਘ ਇਟਲੀ    Email: singhrewail@yahoo.com Address: Italy ਰਵੇਲ ਸਿੰਘ ਇਟਲੀ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਰਚਨਾਵਾਂ ਪੜ੍ਹਨ ਲਈ ਇਥੇ ਕਲਿਕ ਕਰੋ

                 ਧਰੇਕ , ਡੇਕ , ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸਭਿਆ ਚਾਰ ਨਾਲ ੁਜੜਿਆ ਇੱਕ ਸੰਘਣੀ ਠੰਡੀ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਤੇ ਵਾਤਾ ਵਰਰਣ ਨੂੰ ਸਾਫ ਸੁਥਰਾ ਰੱਖਣ ਵਾਲਾ ਕੋਮਲ ਜੇਹਾ ਰੁੱਖ ਹੈ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਧੀਆਂ ਤੇ ਧਰੇਕਾਂ ਨੂੰ ਵਧਦਿਆਂ ਦੇਰ ਨਹੀਂ ਲੱਗਦੀ ,ਜਿੱਥੇ ਧੀ  ਬਾਬਲ ਦੇ ਵੇਹੜੇ ਦਾ ਸ਼ੰਗਾਰ ਤੇ ਰੌਣਕ ਤੇ  ਮੋਹ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ  ਹੈ ,ਉਥੇ ਧਰੇਕ ਵੀ ਵੇਹੜੇ ਦਾ ਸ਼ਿੰਗਾਰ ਠੰਡੀ ਸੰਘਣੀ ਛਾਂ ਦਾ ਸ੍ਰੋਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ,ਧੀ ਦੀ ਬਾਬਲ ਦੇ ਵੇਹੜੇ ਬਚਪਣ ਤੋਂ ਜੁਵਾਨੀ ਤੱਕ ਸਹੇਲੀਆਂ ਨਾਲ ਮਾਣੀ ਧਰੇਕ ਦੀ ਛਾਂ ਵੀ ਨਾ ਭੁਲੱਣ ਯੋਗ ਹੁੰਦੀ ਹੈ , ਬੇਸ਼ੱਕ ਨਿੰਮ ਵਕੈਣ ਵੀ ਇੱਸੇ ਜਾਤੀ ਦੇ ਰੁੱਖ ਹਨ ਪਰ ਧਰੇਕ ਅਪਨੀ ਥੱਾਂ ਤੇ ਹੈ ,ਧ੍ਰਰੇਕ ਲੱਗ ਪੱਗ ਹਰ ਕਿਸਮ ਦੀ ਧਰਤੀ ਤੇ ਬਹੁਤੀ ਦੇਖ ਭਾਲ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ ਉਗਦੀ ਤੇ ਫਲਦੀ ਫੁਲਦੀ ਹੈ ,ਇਸ ਦੇ ਇਲਾਵਾ ਇਸ ਦੀ ਲਕੜੀ ਨੂੰ ਹਲਕੀ ਤੇ ੇਛੇਤੀ ਕੀੜਾ ਘੁਣ ਨਾ ਲਗੱਣ ਕਾਰਣ ਬਹੁਤ ਕੰਮ ਆਉਦੀ ਹੈ ,ਇਸ ਦੇ ਫਲ ਫੁਲ ਵੀ ਬਹੁ ਗੁਣੀ ਹਨ ਤੇ ਕਈ ਕਈ ਰੋਗਾਂ ਦੀ ਦਵਾਈਆਂ ਵਿਚ ਕੰਮ ਆਉਂਦੇ ਹਨ , ਇੱਸ ਨੁੰ ਚਿੱਟੇ ਬੈਂਗਣੀ ਰੰਗ ਦੇ ਸੁੰਦਰ ਮਹਿਕ ਵਾਲੇ  ਗੁੱਛੇ ਦਾਰ   ਫੁੱਲ  ਲੱਗਦੇ ਹਨ ,ਫਿਰ ੇ ਗੋਲ ਗੋਲ   ਗਾੜ੍ਹੇ ਗੁੱਛੇ ਦਾਰ ਹਰੇ ਰਂੰਗ ਦੇ ਫਲ ਲੱਗਦੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਧਰਕੇਨੂੰ ਜਾਂ ਧਰਕੋਨੇ  ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਪੱਕਣ ਤੇ ਪੀਲੇ ਰੰਗ ਦੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ , ਪਰ ਸਵਾਦ ਕੌੜਾ ਹੋਣ ਕਰਕ ਖਾਣ ਦੇ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੇ ,ਹਾਂ ਪੰਛੀ ਕਾਂ ਤੋਤੇ , ਗਾਲ੍ਹੜ ਤੇ ਹੋਰ ਕਈ ਪੰਛੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬੜੇ ਸ਼ਵਾਦ ਨਾਲ ਖਾਦੇ ਹਨ , ਪਤ ਝੜ ਦੀ ਰੁੱਤੇ ਇੱਸ ਰੁੱਖ ਦੇ ਪੱਤੇ ਪੀਲੇ ਹੋ ਕੇ ਝੜ ਜਾਂਦੇ , ਤੇ ਸਿਆਲ ਦੀ ਰੁੱਤੇ ਇੱਸ ਤੇ ਪੱਕੇ ਹੋਏ ਫਲਾਂ ਦੇ ਗੁੱਛੇ ਸੁਨਹਿਰੀ  ਭਾਅ ਮਾਰਦੇ ਰੁਖ ਤੇ ਲਟਕੇ ਬੜੇ ਸੋਹਣੇ ਲੱਗਦੇ ਹਨ ,ਤੇ ਫਿਰ   ਕਾਲੀ ਭਾਅ ਮਾਰਦੇ ਝੜ ਕੇ ਧਰਤੀ ਤੇ ਡਿਗ ਪੈਂਦੇ ਹਨ ਤੇ ਗਰਮੀ ਦੀ ਵਿਚ ਬੀਜ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਧਰਤੀ ਤੇ ਡਿਗ ਕੇ ਉਗ ਪੈਂਦੇ ਹਨ , ਤੇ ਜ਼ਰਾ ਵੱਡੇ ਹੋਣ ਤੇ ਲੋੜ ਅਨੁਸਾਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਬੀਜਾਂ ਚੋਂ ਬਣੇ ਬਣੇ ਬੂਟੇ ਲਾ ਲਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ,  ,ਬੰਬੀਆ ਤੇ ਖੁਲ੍ਹੇ ਥਾਂਵਾਂ ਤੇ ਧ੍ਰੇਕਾਂ ਦੇ ਰੁੱਖ ਅਜੇ ਵੀ ਛਾਂ ਲਈ ਲਗਾਏ ਜਾਂਦੇ ਅੱਜ ਕੱਲ ਬੇਸ਼ਕ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਇੱਸ ਛਾਂ ਦਾਰ ਰੁੱਖ ਦੀ ਥਾਂ ਹੋਰ ਪ੍ਰਦੇਸੀ ਰੁੱਖ ਛਾਂ ਲਈ ਲਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ ਪਰ ਧਰੇਕ ਦਾ  ਰੁਖ ਸਾਡੇ ਸਭਿਆਚਾਰ ਦਾ ਇੱਕ ਅਨਿਖੜਾਂ ਅੰਗ ਹੈ ਇੱਸ ਬਹੁ ੁਗੁਣੀ ਰੁੱਖ ਦੀ ਹੋਂਦ ਨੂੰ ਬਚਾਓਣ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਇੱਸ ਸਾਦ ਮੁਰਾਦੇ ਪਰ ਬਹੁ ਗੁਣੀ ਰੁੱਖ ਦੀ ਸਾਂਭ ਸੰਭਾਲ ਕਰਦੇ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ , ਧਰੇਕ ਬਾਰੇ ਇਹ ਲੇਖ ਲਿਖਦਿਆਂ ੰਮੈਨੂੰ ਇੱਸ ਰੁਖ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਪੁਰਾਣੇ ਧੀਆਂ ਦੇ ਬਚਪਣ  ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਬੋਲ ਯਾਦ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਇਹ ਕਵਿਤਾ ਲਿਖਣ ਦੀ ਪ੍ਰ੍ਰੇਰਣਾ , ਸਹੁਰੇ ਘਰ ਗਈ, ਧੀ ਜਦੋਂ ਵੇਹੜੇ ਵਿਚ ੁਫੁੱਲਾਂ ਨਾਲ ਲੱਦੀ ਧਰੇਕ ਦੇ ਚਿੱਟੇ ਬੈਂਗਣੀ ਰੰਗ ਦੇ ਫੁੱਲਾਂ ਵੱਲ ਵੇਖਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਪੇਕੇ ਘਰ ਵਿਚ ਬਿਤਾਏ ਵੇਹੜੇ ਵਿਚ ਉਗੀ ਧਰੇਕ ਦੀ ਛਾਂਵੇਂ ਧਰੇਕ ਦੇ ਬੈਂਗਣੀਫੁੱਲਾਂ  ਨਾਲ ਖੇਡਣ ਦੇ    ਬਚਪਣ ਦੇ ਦਿਨ ਯਾਦ ਆਉਣ ਤੇ ਮਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਲਈ ਪੇਕੇ ਘਰ ਜਾਣ ਦੀ  ਤਾਂਘ ਤੜਪਾਉਂਦੀ ਹੈ ,

                                                                                                    ਫੁੱਲੜੀਏ ਧਰੇਕੇ,                                                                                              ਫੁੱਲ ਮੈਨੂੰ ਦੇ ,                                                                                            ਮੈਂ ਵੀ ਜਾਣਾ ਪੇਕੇ  ,                                                                                    ਫੁੱਲ ਮੈਨੂੰ ਦੇਹ ,                                                                                                 ਸੱਸ ਮੇਰੀ ਪਰਧਾਨ ,                                                                                         ਘਰ ਵਿਚ ਚੌਧਰ ਰੱਖੇ ,                                                                                                                                                                                                                                                   ਕੰਤ ਮੇਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸੀਂ ,                                                                                       ਝਾਤ ਨਾ ਪਿੱਛੇ ਦੇਖੇ                                                                                       ਫੁੱਲ ਮੈਨੂੰ ਦਹੇ ,                                                                                         ਮੈਂ ਵੀ ਜਾਣਾ ਪੇਕੇ                                                                                        ਭਾਬੋ ਮੇਹਰੀ ਸੁਹਣੀ ,                                                                                       ਵਿਚ ਫੁਲਕਾਰੀ ਫੱਬੇ ,                                                                                                                                                                                               ਵੀਰ ਨਾ ਜਵੇ ਠੋਕੋ ,                                                                                  ਫੁੱਲ ਮੈਨੂੰ ਦੇਹ ,                                                                                            ਮੈਂ ਵੀ ਜਾਣਾ ਪੇਕੇ                                                                                                  ਬਾਬਲ ਦੇ ਘਰ ਗੁੱਡੀਆਂ ,                                                                                              ਖੇਡੇ ਅਤੇ ਪਟੋਲੇ ,                                                                                  ਯਾਦ ਕਰਾਂ  ਮੈਂ ਉਹ ਦਿਨ ,                                                                                         ਬਚਪਣ ਦੇ ਵਿਚ ਖੇਡੇ                                                                                      ਫੁੱਲ ਮੈਨੂੰ ਦੇਹæ ,                                                                                           ਮੈਂ ਵੀ ਜਾਣਾ ਪੇਕੇ                                                                                                ਮਾਂ ਦਾ ਪਿਆਰ ਅਮੁੱਲਾ ,                                                                                          ਸਹੁਰੇ ਘਰ ਨਹੀਂ ਲੱਭਦਾ ,                                                                              ਹਰ ਦਮ ਉੱਠਦੇ ਬਹਿੰਦੇ ,                                                                                   ਮੁੜ ਮੁੜ ਆਵੇ ਚੇਤੇ ,                                                                                      ਫੁੱਲ ਮੈਨੂੰ ਦੇਹ,                                                                                          ਮੈਂ ਵੀ ਜਾਣਾ ਪੇਕੇ ,                                                                                             ਫੁੱਲ ਮੈਨੂੰ ਦੇਹ ।                                                                            ਫੁਲੱੜੀਏ ਧਰੇਕੇ ,                                                                                        ਫੁੱਲ ਮੈਨੂੰ ਦੇ ।